Ruim 2 jaar na de watersnood maken we een fietstocht door het Ahr dal, van Ahrbrück naar Ahrweiler en terug. Het idee is om een beeld te krijgen van hoe het gebied in elkaar zit, hoe groot de verwoestingen waren en hoe de wederopbouw op gang komt.
Situatie
Het stroomgebied van de Ahr heeft een oppervlak van circa 900 km2. Dat is ruim 2 keer zo groot als het stroomgebied van de Geul. De Ahr heeft een lengte van bijna 90 km. De piekafvoer van de Ahr lag ongeveer een factor 10 hoger dan van de Geul.
We kamperen in het dal van de Kessenlinger bach die bij Ahrbrück in de Ahr uitkomt. Onze camping ligt tientallen meters hoger dan het Ahr dal maar toch hebben ze in juli 2021 ook onder water gestaan. Vanuit een onooglijk smalle beek overstroomde de camping met een laag water van circa 0,5 m en dat is voldoende om al veel schade aan te richten.
In de aanloop van de overstroming raakte de beek ergens verstopt en dat kon de campingbeheerder nog verhelpen met zijn graafmachine. Vrij snel heeft hij de campinggasten aangegeven om te vertrekken en was daarmee op tijd.
In onze vakantie hadden we al een paar felle buien op ons dak gehad, zo ook hier langs de Ahr. Dan vraag je je af op welk moment en onder welke omstandigheden je preventief de keuze zou maken om voortijdig op te breken.
Het is een prachtig gebied, oorspronkelijk waarschijnlijk overspoeld met toeristen gelet op de vele hotels en campings. Goed te zien is dat een groot deel van het gebied is beplant met bomen. Effectief draagt dit hier niet echt bij aan water vasthouden omdat de ondiepe ondergrond steen is.
Een eenvoudige waterbalans leert dat tijdens de ramp vrijwel alle neerslag op het gebied tot afstroming is gekomen. Bij de Geul was dat een heel ander verhaal. Het Belgische deel van de Geul heeft ook een versteende ondergrond. Het grootste deel van de afvoer kwam daardoor uit België. In Nederland kwam het grootste deel van de neerslag niet op slechts zeer vertraagd tot afvoer.
Het fietspad (Ahr Radweg) is ook fantastisch. In ons traject hadden we helaas te maken met grote delen die nog waren afgesloten. Voor het omzeilen van diverse blokkades zijn provisorische oplossingen aangelegd.
Ahrbrück
Onze toch begint in Ahrbrück, dat is eindpunt van de Ahr bahn die vanuit Remagen aan de Rijn door het dal van de Ahr loopt. Die spoorlijn is voor een groot deel verwoest, vrijwel alle bruggen moeten worden vervangen.
De brug over de Ahr is hier aangetast. De reling is verdwenen. Dit type bruggen zien we langs de hele route. Stenen boogbruggen met relatief smalle doorstroomopeningen die makkelijk verstopt raken door weggespoelde bomen, caravans en (delen van) huizen.
Dat verstopt raken van die afvoeropeningen is een heel groot probleem, dat veel mensen signaleren in gesprekken. Het zorgt ervoor dat de waterstanden veel hoger uitkomen dan in theoretische modelberekeningen.
Langs het traject staan een aantal van dit type kerkjes. Die staan in ieder geval ruim boven de hoogwaterlijn.
Her en der vinden we aangetaste bouwwerken, nieuwbouw aan woningen en vers geschilderde huizen.
Kreuzberg
Even verderop ligt Kreuzberg met een half verwoeste brug. Hier spreken we een paar grondwerkers die bezig zijn om nieuwe leidingen te leggen voor gas, water en afvalwater. Het water heeft hier tot aan het raam op de eerste verdieping van de woningen gestaan. Het zijn emotionele verhalen hoe mensen aan hun einde zijn gekomen.
Het spoor tussen Ahrbruck en Kreuzberg is voorlopig weggehaald. Het plan is de route nieuw op te bouwen, mogelijk geëlektrificeerd.
Net voor Kreuzberg zien we een strook lang met weggetjes, lantaarnpalen en aansluitingen voor waarschijnlijk elektriciteit en water. Hier was voor de ramp waarschijnlijk een camping of park met stacaravans. Via Google Earth kunnen we de oorspronkelijke inrichting nog zien.
Altenburg
Iets verderop ligt Altenburg. Dat is een soort bouwplaats waar veel huizen niet veel hoger liggen dan de weg langs de Ahr.
Hier zien we nieuwbouw op een heel kwetsbare locatie. De hoogwaterlijn van de ramp is zichtbaar net onder de dakgoot van het huis rechts op de foto.
De brug bij Altenburg is volledig weggeslagen. Iets verderop ligt een noodbrug voor de fietsers.
Altenahr
In Altenahr ligt een nieuwe brug. De huizen en hotels zijn nog flink aangetast.
Duidelijk is te zien dat de kern van Altenahr is gebouwd in een nauwe doorgang van de rivier. Dit geeft extra hoge waterstanden door opstuwing.
Het centrum van Altenahr is link aangetast. De situatie van na de ramp is recent vastgelegd met Google Streetview, eigenlijk zijn ze daar nog meer bezig. Streetview was in Duitsland tot voor kort niet beschikbaar. Via Google Earth is het nu nog mogelijk om de situatie van voor de ramp te bekijken.
Robuuste spoorbruggen met ruime bogen zijn toch bezweken onder de vloedgolf
May-shoss
Aan de stroomafwaartse kant ziet dit huis er nog redelijk uit…..
Aan de stroomopwaartse kant is dat een heel ander verhaal. Hier vinden de sloopwerkzaamheden plaats. Ook hier speelt vaak dat mensen nog niets kunnen doen in afwachting van de verzekeraars.
Nieuwe bomen voor May-shoss, een kunstobject van de Alanus Hochshule
Richting Dernau vinden we bruggen die totaal verwoest zijn, ook hier is sprake van een nauwe doorgang van het Ahr dal.
Rech
Hier liggen noodbruggen. Delen van dit gebied zijn enige tijd na de ramp volledig afgesloten geweest van de buitenwereld.
Dernau
Bij dit huis heeft het water ook tot aan de onderrand van het kozijn op de eerste verdieping gestaan. Bewoners zijn uiteindelijk gered vanaf het balkon rechts. Ze hadden hun auto nog, die op een hoger gelegen deel van het dal was geparkeerd. Meer beelden staan online.
Iets verderop richting Ahrweiler vinden we een soort geïmproviseerde Flut tentoonstelling. Helaas was die vandaag nog niet open.
Ahrweiler
In Ahrweiler heeft de stadsmuur het overleefd. De terrassen zitten hier vol. Deze plaats is voorlopig het eindpunt van de trein uit Remagen.
Ook hier liggen nog noodbruggen over de rivier. Opvallend was ook dat het klooster op de zuidoever van de Ahr duidelijk hoger was gebouwd dan de stad. Toen wisten ze kennelijk nog wat er mis kon gaan. Historisch onderzoek leert dat er in 1804 een vloedgolf is geweest die vergelijkbaar was met 2021.
Dit is de situatie rond Ahrweiler in 1810. De ronde vorm links is het ommuurde centrum, dat ook goed te zien is op de recente kaart.
Destijds was het gebied natuurlijk veel minder dicht bebouwd. De waterstanden bereikten in 2021 een fors hoger niveau dan in 1804. Dat scheelt bijna een factor 2 tov het straatniveau. Ook in 2010 heeft de stad ruim een meter onder water gestaan. Ik heb van een bewoner gehoord dat er ook toen een flink aantal doden zijn gevallen, maar daar kan ik online niets van terugvinden.
De kaarten van Ahrweiler komen uit een presentatie van Dr Thomas Roggenkamp op een Ahr symposium na de Flut. Hij heeft de ramp van 2021 in een historisch perspectief geplaatst, heel belangrijke analyse om van fouten te leren.
Wetenschappelijk
Na een dergelijke ramp wordt altijd de vraag gesteld wat de herhalingstijd was van die gebeurtenis.
Het GFZ uit Potsdam berekende een herhalingstijd van ruim 100 miljoen jaar. Was dat maar waar.
Door de gebeurtenissen van van 2021 en 1804 mee te nemen in de verdelingsfunctie zakt de herhalingstijd van 100 miljoen jaar naar minder dan 10.000 jaar. Iets vergelijkbaars zagen we ook met de hoogwaterbenadering van de Maas bij Maastricht in 2021. Dit is voor mij een reden om dit soort statistiek als nutteloos totaal buiten beschouwing te laten. Statistiek van extreme waarden is extreem onzeker.
Statistiek gaat over trends vanuit het verleden en is vrijwel onbruikbaar in snel veranderende omstandigheden zoals de ontwikkeling van het klimaat en de ruimtelijke inrichting. Een kans van 1:10000 nu kan snel evolueren naar 1:1000 straks. Als we ons veiligheidsdenken volledig afstemmen op onzekere extremen statistiek dan betekent dat eigenlijk dat we door schade en schande wijs moeten worden.
In die kansberekeningen wordt bovendien geen rekening gehouden met het feit dat het Ahrdal een relatief klein stroomgebied is (900 km2). De kans op voltreffers is dan relatief groot, sterker nog, nu is de neerslag gevallen in een periode van enkele dagen. Diezelfde hoeveelheden en meer kunnen ook nog vallen in een veel kortere periode en dan zijn de rapen helemaal gaar. Precies waar we met het nog kleinere stroomgebied van de Geul ook rekening mee moeten houden.
Last Updated on 2023-11-13 17:41 by harrr